- Inleiding
| Geschiedenis van het archief | | Na het overlijden van Best op 16 juni 1996 is het archief van het architectenbureau in Harderwijk beland, bij zijn dochter Fernanda. |
| | Verwerving | Fernanda Best informeerde in het voorjaar van 2000 bij de gemeente Apeldoorn of zij belangstelling had voor het archief van het architectenbureau van haar vader. Yvonne de Vries, beleidsmedewerker van het toenmalige gemeentelijke bureau Monumenten, heeft daarop het archief opgehaald uit Harderwijk en naar het gemeentearchief gebracht, toen nog gehuisvest aan de Condorweg.
In de jaren 2013-2017 heeft Yvonne de Vries het archief geïnventariseerd. |
|
|
| | Inhoud en Structuur |
| | Bereik en inhoud | Het Archief bestrijkt de lange periode van 1935 tot 1996: Ferdinand Bests werkzame leven. Naast veel; heel veel tekeningen en ontwerpen bevat het archief ook enkele persoonlijke documenten en objecten en documentatie over architectenbureau Best.
Het archief is zeer omvangrijk. Het varieert van kleine bouwwerken als dakkapelletjes en schuurtjes tot grote projecten als scholen, kerken, vakantiecentra en hele wijken. Alle 63 dozen zijn in twee etappes bekeken, geordend en geregistreerd in de jaren 2000-2017, wat uiteindelijk resulteerde in ruim 1650 inventarisnummers. Uit de inventarisatie blijkt dat Ferdinand Best een enorme productie heeft gehad in de jaren 1935, toen hij begon als architect tot aan zijn dood in 1996. In die 60-jarige carrière werkt hij veel samen met andere architecten (Zuiderhoek, Wiarda, Vermeer) en vaste aannemers, zoals bijvoorbeeld de familie Aartsen en bouwbedrijf Bilder, W. Wolfswinkel uit Hoenderloo, maar ook met het woningbureau P.W. uit Utrecht en de makelaarskantoren Verbuko en Vermeulen uit Apeldoorn.
De architect
Ferdinand Best werd geboren op 2 februari 1904 aan de Reigersweg hoek Adelaarslaan in Apeldoorn. Op 10 december 1935 vestigde hij zich als architect op Reigersweg 43. In datzelfde jaar verloofde Ferdinand Best zich met Clementine Geertruida Schoolland. Op 8 december 1938 trouwden ze en betrokken ze een woning aan Jachtlaan 268 met kantoor aan huis. Op het kantoor werkten diverse bureaumedewerkers, onder andere Rieuwert Lekkerkerker, Jan Harleman, Fons Harleman, Piet de Boer, Henk Gerritsen en Frans Schijf.
Enkele opvallende ontwerpen van Ferdinand Best
- De Christelijk Huishoudschool aan de Henri Dunantlaan in samenwerking met architect Albert van Essen uit Voorburg, op 1 september 1959 geopend. Dit schoolgebouw staat op de gemeentelijke monumentenlijst.
- De Pauluskerk aan het Hofveld (1951), gesloopt in 2001 en vervangen door de Hofstadkerk. Een soortgelijke kerk bouwde Ferdinand Best ook in Leeuwarden.
- Het Oranje Groene Kruisgebouw aan de Asselsestraat, een naoorlogs gemeentelijk monument (1959).
- Een bungalow aan de Brouwersmolenweg in Ugchelen (1958), een voor die tijd zeer modern huis, dat veel belangstelling trok.
Opvallende andere ontwerpen zijn Vakantiecentrum Heidebad in Epe, vakantiehuisjes op Vakantiepark De Jutberg in Dieren. Ook bouwde Beste een aantal statige landhuizen.
De ontwerpen van Best zijn zelden erg uitgesproken, maar hebben wel een eigen signatuur die vooral in beppaalde details tot uiting komt. Typisch, zij het niet uniek voor Best zijn bijvoorbeeld: smeedijzeren versieringen op de voordeuren in samen met smeedijzeren balkonnetjes, schoorstenen van natuursteen, gepotdekselde houten gevels, driehoekige ramen in de nok van het dak en kleine galerijtjes/overstekken aan de zijkanten bij de bungalows.
Best over Apeldoorn
Bij zijn 50-jarig jubileum als architect interviewde de Nieuwe Apeldoornsche Courant in 1986 de toen 81 jaar oude Best over zijn ideeën ten aanzien van de architectuur in Apeldoorn: “Architectonisch is de stad een dorp gebleven. Maar wel een mooi dorp. Apeldoorn moet zich niet ‘verheffen’ door doodse flatbouw in het stadscentrum. Flats, ik heb ze nooit willen bouwen. Het zijn net batterijen vogelkooien met zaadbakken eraan. Flats zijn misselijke dingen” Over bejaardenflats: “Zoiets is verschrikkelijk. Bejaarden worden omlaag gehaald, verdoemd tot het nietsdoen. Een mens moet niet in flat wonen. Zoiets is onnatuurlijk. Mensen moeten vrije optrekken hebben, met een tuin eromheen.”
“Huizen horen niet in het centrum. Er horen winkels met hoogstens wat bovenwoningen. Saaie, stadse allures moet Apeldoorn niet nastreven. Mensen willen dat niet. Het ligt niet in hun aard om er te wonen. Woningbouw in het centrum was niet nodig. Buiten het centrum had de stad nog ruimte zat. De kale vlaktes van Osseveld waren niet nodig geweest.”
Apeldoorn heeft volgens Best nagelaten “hartverwarmend, vrolijk” te bouwen in het centrum. “De massabouw rond het station is vreselijk geestdodend. Het is kazerne-bouw. Dat had nooit mogen gebeuren. Massabouw kan ik pertinent niet mooi vinden. Indertijd moest ik er aan meedoen. De woningnood was groot. Er moest gebouwd worden. Veel en snel.”
Zijn grootste project was de bouw van honderdtachtig woningen in Zuid. Rijen panden plantte hij neer pal achter de Reigersweg, Talingweg en Kievitsweg. Het architectonisch aangezicht van Apeldoorn veranderde volgens Best kort na de oorlog.
“De komst van villa’s en bungalowbouw in Berg en Bos. Prettige laagvloer-bouw. In dezelfde tijd kwamen winkels en bankgebouwen in het centrum. We kregen een stadsgedeelte. Maar we bleven een dorp.”
|
| | Ordening | | De ontwerpen van Best zijn geordend naar locatie: Gemeente Apeldoorn, onderverdeeld in Apeldoorn en de verschillende omliggende dorpen binnen de gemeente, Gelderland, Nederland en Duitsland (slechts enkele ontwerpen). Aparte rubrieken zijn gemaakt voor Accessoires en persoonlijke documenten, Foto's en gemeente Apeldoorn, Elders in Gelderland en gemeente Apeldoorn en Documentatie |
|
| | Verwant materiaal |
| | Publicaties | | In het voorjaar van 2019 maakte Albert Cnossen foto's van een groot aantal door Best ontworpen panden in de gemeente Apeldoorn. Het digitaal bestand is onder inventarisnummer 1666 toegevoegd aan de documentatie van dit archief. |
|
| | Verantwoording |
| | Yvonne de Vries |
| | Datering van de beschrijving | | 18 maart 2017 |
|
