- Inleiding
| Geschiedenis van het archief | In 1694 schonken de Staten van het vorstendom Gelre en graafschap Zutphen een deel van het schoutambt Apeldoorn als Hoge Heerlijkheid Het Loo aan koning-stadhouder Willem III (1650-1702). Dit gebied omvatte onder meer het dorp Apeldoorn, de buurschappen Noord-Apeldoorn en Het Loo, de Order-, Wenumer- en Wieselse marken en het goed Assel. Tien jaar eerder had de prins Huis Het Loo gekocht en ernaast een groots paleis laten bouwen. Willem III verkreeg zowel de bestuurs-, als ook de lagere en hogere rechtsmacht. Omdat Het Loo een hoge heerlijkheid was mocht de heer ook rechtspreken bij ernstige en halsmisdrijven, met andere woorden hij mocht de doodstraf uitspreken en laten voltrekken. Bestuurlijke en juridische taken werden waargenomen door een drost of drossaard, bijgestaan door een aantal schepenen, en een aparte schout. Naast de heerlijkheid, bleef de rest van het ambt Apeldoorn als een zelfstandig schoutambt voortbestaan. De dood van Willem III in maart 1702 en het daarmee beginnend Tweede Stadhouderloos Tijdperk maakte een einde aan deze situatie; de heerlijkheid werd weer opgeheven en bij Apeldoorn gevoegd.
Weliswaar werd in november 1722 de toen pas elfjarige prins Willem Carel Hendrik Friso (Willem IV; 1711-1751) in Gelderland tot stadhouder benoemd, maar van herstel van de heerlijkheid kon toen geen sprake zijn. Dit gebeurde pas een jaar nadat de prins in 1747 ook in de vier stadhouderloze gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Overijssel stadhouder was geworden en tot algeheel erfstadhouder in de Republiek der Verenigde Nederlanden was verheven; in januari 1748 droegen de Gelderse Staten Willem IV de Hoge en Vrije Heerlijkheid Het Loo op. Anders dan in 1694 omvatte deze echter het gehele schoutambt Apeldoorn. Het bestuur werd gevormd door een drost of drossaard en aanvankelijk vijf schepenen. In 1751 werd de Loenense edelman Alard Wijnand Hackfort tot ter Horst (1711-1784) tot zesde schepen benoemd ter compensatie van het verlies van zijn positie als ambtsjonker. De schout bleef belast met de handhaving van de openbare orde. De functie van drost werd steevast door een Veluwse edelman bekleed, terwijl de schepenen afkomstig waren uit adel en patriciaat. Deze bestuurs- en rechtsstructuur bleef voortbestaan tot de verovering van de Republiek door de Franse revolutionaire troepen in 1795 en de daarop volgende Bataafse Omwenteling; op 16 mei 1795 werd de Hoge en Vrije Heerlijkheid Het Loo definitief opgeheven.
Overzicht drosten/drossaards van de heerlijkheid Lucas Willem van Essen 1694-1702 Andries Schimmelpenninck van der Oije tot den Poll 1748-1776 Goosen Geurt Bentinck tot Aller 1776-1786 Willem Anne Schimmelpenninck van der Oije tot de Nijenbeek 1786-1795 Literatuur Ablaing van Giessenburg, W.J. d', De ridderschap van Veluwe of geschiedenis der Veluwsche jonkers, ('s-Gravenhage 1859) Franken, M.A.M., Dienaar van Oranje. Andries Schimmelpenninck van der Oije 1705-1776. Een politieke en bestuurlijke levensbeschrijving van een Gelderse luitenant-stadhouder, (Zutphen 2002) Kemperink, R.M., Arnold, C.J.C.W.H., Franken, M.A.M., en Mol, J. de (red.), Geschiedenis van Apeldoorn, (Zutphen 1993) Tenten, M.V.T., "Adellijke huizen op de Veluwe en hun bewoners I. Ter Horst" in: Nieuwsbulletin Felua, jaargang 15 nr. 2 (2000), pp. 33-40. Verstegen, S.W., Gegoede ingezetenen. Jonkers en geërfden op de Veluwe tijdens Ancien Regime, Revolutie en Restauratie (1650-1830), (Amsterdam 1989). |
|
|
| | Inhoud en Structuur |
| | Bereik en inhoud | Grotendeels rechterlijk archief uit de periode dat (een deel van) het ambt Apeldoorn de heerlijkheid Het Loo vormde. Dit archief bestaat uit drie afzonderlijke, later samengevoegde bestanddelen, deels op microfilm. Voor de periode 1694-1702 zie archief 002A.
Hoewel het overgrote deel van het archief uit rechterlijk materiaal bestaat, bevat het ook enkele stukken van algemene en huishoudelijke aard.
Memories en resoluties van de drost en schepenen van het Loo (1748-1794). Deze stukken bevinden zich in het familiearchief Schimmelpennick van der Oije (Gelders Archief te Arnhem) en zijn op microfilm bij het Apeldoorns Archief in te zien onder filmnummer 1822:
1 Memorie- en resolutieboek 1748-1794.
2 Appointementenboek
3 Uitgaande brieven
4 Breukboek
5 Liquidatieboek
6 Varia
7 Appointementenboek |
|
| | Voorwaarden |
| | Voorwaarden voor raadpleging | De protocollen (inventarisnummers. 44-48) zijn raadpleegbaar op microfilm (filmnummers 1821-1825). Deze zijn niet in origineel in te zien. Hetzelfde geldt voor delen van het archief die in slechte staat verkeren.
De memories en resoluties van de drost en schepenen over de periode 1748-1794 zijn op film raadpleegbaar. |
| | Toegangen | | Op grote delen van het archief is een index gemaakt. |
|
| | Verwant materiaal |
| | Verwante beschrijvingseenheden | | Archieven met betrekking tot bestuurlijke en financiële aangelegenheden van de heerlijkheid zijn verder grotendeels te vinden in het Oud Archief Apeldoorn (archief 1). |
|
|
