Atlantis - Detail Archief

U bent hier: Zoeken > Detail Archief

Detail Archief

Archief:

135 Rooms-katholieke parochie Maria ten Hemelopneming
Mariaparochie

Periode:

1842-1980

Archiefvormer:

Rooms-katholieke Parochie Maria ten Hemelopneming

Archiefcategorie:

13 Godsdienst en levensbeschouwing

Inventaris:

Download

Inleiding

Geschiedenis van het archief
In 1846 kreeg Apeldoorn na ruim twee en een halve eeuw weer een eigen rooms-katholieke kerk. De kerk was een waterstaatskerk zoals de meeste nieuwe katholieke kerken in die tijd. Dat wil zeggen dat ze door ingenieurs van Rijkswaterstaat ontworpen zijn. De kerken van Loenen en Klarenbeek dateren ook van die tijd. De afbakening van de grenzen staat exact aangegeven in de informatiegids van de parochie van het jaar 1979 en in inventarisnummer 36 van dit archief. De kerk is gesubsidieerd door gravin van Nassau Henriëtte d’Oultremont en een rijkssubsidie van f 7000. In 1896 werd het gebouw vervangen door de huidige neogotische Mariakerk, ontworpen door architect J.W. Boerboom. De Apeldoornse architect Chris Wegerif werd belast met de bouw. In 1901 werd de kerk voltooid door de bouwmeesters Joseph Th. J. Cuypers en Jan Stuyt. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 werd Apeldoorn in 1855 een zelfstandige parochie. Het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie was mogelijk geworden door de grondwetswijziging van 1848 die de vrijheid van vereniging en vergadering waarborgde en de scheiding van kerk en staat. Situatie voor 1846 Voor de tachtigjarige oorlog waren de meeste mensen katholiek. Dat veranderde geleidelijk na de Opstand. Sinds de oprichting van de Unie van Utrecht in 1580 werd Gelderland in feite een missiegebied. In 1582 schrijft het Hof van Gelre voor dat de reformatorische godsdienst als enige vorm van eredienst uitgeoefend mag worden. Organisatorisch vielen de katholieken onder de Hollandse Zending die bestuurd werd vanuit Keulen, later vanuit Brussel door de apostolisch vicaris Sasbout Vosmeer, Johannes van Neercassel en opvolgers. In het geheim was er nog wel enige godsdienstbediening. In het midden van de 17e eeuw was er nog een pastoor in Apeldoorn actief. De katholieke godsdienst werd gefaciliteerd door de bewoners van de adellijke huizen het Oude Loo (tot 1684 toen stadhouder Willem lll het jachtslot kocht), kasteel ter Horst in Loenen (statie Eerbeek-Ter Horst), de Cannenburgh in Vaassen en huis Duistervoorde in Twello. Uitbreiding Als gevolg van de groei van het aantal inwoners in de diverse wijken, werden meerdere parochies gesticht: 1. 1924: Fabianus- en Sebastianus parochie in Apeldoorn Zuid, Sebastiaanplein 2. 1939: Theresiaparochie in de wijk Zevenhuizen aan de Trekweg/Haagwinde voor Apeldoorn oost 3. 1942: Victorparochie aan de Jachtlaan voor Apeldoorn west 4. 1959: Hubertusparochie aan de Marconistraat voor Apeldoorn noord 5. 1963: Bonifatiusparochie aan de Bogaardslaan voor Ugchelen en omgeving 6. 1972: Interkerkelijk Informatiecentrum voor de wijk de Maten Lijst van pastoors: 1846 – 1866 Th. H. Boekhorst 1866 – 1872 S.A.H. Meurkens 1872 – 1896 B.F.W. Terschouw (ter Schouw) 1897 – 1909 H. Wienholts 1909 – 1917 B.M.M. Westen 1917 – 1932 B. van Beurden (ook deken van het dekenaat Deventer) 1932 – 1958 G.C. Oostveen (ook deken van het dekenaat Deventer). Overleden in 1961 en begraven in Apeldoorn 1958 – 1964 Gijs Steenkamp. Overleden in 1992 1964 – 1980 Jan van Renswoude (ook deken van het dekenaat Deventer tot 1976) 1981 - Hans van de Schepop Enige jaartallen met gebeurtenissen als geheugensteuntje tot en met de oorlog: 1846 Oprichting missiestatie, volgens jubileumboekje schuur als noodkerk en in 1847 met bouw van de kerk begonnen 1855 Oprichting parochie 1867 Kruiswegstaties aangebracht 1871 Deel gemeentelijk kerkhof aan de Soerenseweg ingewijd als katholieke begraafplaats 1874 Aankoop terrein aan de Arnhemseweg voor eigen kerkhof 1876 Vergroting pastorie uit de opbrengst van verkoop villa Cecilia 1876 Uitbreiding van de kerk 1880 Orgel in de kerk (harmonium) 1887 Opening bewaarschool, meisjesschool en jongensschool aan de Molenstraat 1896 Begin bouw nieuwe kerk 1900 Oprichting Vincentius- en werkliedenvereniging 1901 Verdere afbouw van de nieuwe kerk 1902 Inwijding nieuwe kerk 1917 St. Elisabeth- en St. Liduïnavereniging opgericht 1918 Villa Cornelia aan de Stationsstraat aangekocht en in gebruik genomen als naaischool 1920 School voor LO en ULO aan de Molendwarsstraat in gebruik genomen 1921 Vier lokalen bijgebouwd bij de meisjesschool 1921 St. Liduïnavereniging stelt Sophiapark 6 in gebruik voor de wijkverpleging 1921 Tussen meisjesschool en zusterhuis nieuwe bewaarschool gebouwd, later is de oude bewaarschool in gebruik voor verenigingen en bibliotheek 1921 Nieuwe kruiswegstaties 1922 Villa Cornelia gesloopt en ter plekke nieuwe pastorie gebouwd 1923 Aankoop terrein aan de Jachtlaan 1923 Oprichting van het patronaat en de jonge mannenvereniging 1924 Kerkorgel in gebruik 1924 HH Fabianus en Sebastianus als tweede parochiekerk in gebruik 1928 Twee villa’s aan de Arnhemseweg gekocht, waarin een ziekenhuis begonnen wordt 1930 Eerste uitbreiding ziekenhuis 1931 Oprichting Mariacongregatie voor meisjes (later KJM en KJV) 1933 Aankoop pand Brinklaan 68 ten behoeve van verenigingsleven 1934 Aankoop terrein aan de Trekweg ten behoeve van derde parochiekerk 1936 Aankoop terrein aan de Berghuizerweg ten behoeve van sportverenigingen 1937 Schola Cantorum opgericht 1939 Teresiakerk als derde parochiekerk in gebruik 1939 Bouw R.K. militair tehuis aan de Jachtlaan 1940 Tweede uitbreiding ziekenhuis 1940 R.K. militair tehuis wordt hulpkerk van St. Victor 1942 Voormalige hulpkerk van St. Victor als vierde parochiekerk in gebruik genomen 1943 Pastorie door de bezetter gevorderd



Voorwaarden

Voorwaarden voor raadpleging
Deels niet openbaar


Verwant materiaal

Verwante beschrijvingseenheden
Archiefnummer 249: R.K. parochie van de H. Antonius abt te Loenen/Eerbeek Archiefnummer 330: Teresiaparochie Archiefnummer 364: Parochie Sint Hubertus


Verantwoording

Geraadpleegde bronnen: 1. Ach Lieve Tijd; twaalf eeuwen Apeldoorn etc., 1991-1993 2. Geloven in monumenten; Programmaboekje Open Monumentendag 2005 3. Informatiegids Mariaparochie 1979, inventarisnummer 3 van dit archief 4. .De kerk van de H. Fabianus – Sebastianus te Apeldoorn 5. Ik zal rozen doen regenen; De geschiedenis van de Teresiaparochie 1979 6. Jubileumgids 40 jaar Sint Victor Apeldoorn, 1942-1982 7. Zeventig jaar St. Victor Apeldoorn, 1942-2012 8. Hubertus, gemeenschap van mensen, 2009 9. Oostveen, J.W., Velua Catholica, 1950 Uit dit archief: Inventarisnummer 3: parochiegidsen van de Mariaparochie 1970 – 1980 Inventarisnummer 6: handboek voor katholiek Apeldoorn, 1973 Inventarisnummer 8: parochiememorialen 1846 – 1957, dit zijn registers bijgehouden door de pastoor waarin belangrijke gebeurtenissen zijn opgeschreven Inventarisnummer 36: akten inzake de oprichting van de statie in 1846 en van de parochie in 1855

Zoeken binnen dit archief

Hele toegang