- Inleiding
| Geschiedenis van het archief | Agathe Wegerif-Gravesteijn was zelfstandig textielkunstenares en getrouwd met de bekende Apeldoornse architect Chris Wegerif. Beiden werkten samen, waarbij Chris gebouwen, interieurs en meubels ontwierp en Agathe stofontwerpen en tegeltableaus. Binnen het rijke culturele leven dat Apeldoorn rond het begin van de 20e eeuw kende, namen Chris en Agathe Wegerif een sleutelpositie in.
Als textielkunstenares maakte Agathe aan het begin van de twintigste eeuw furore. In haar ateliers aan de Apeldoornse Kalverstraat had zij op een gegeven moment meer dan twintig vrouwen en meisjes in dienst die haar ontwerpen uitvoerden. Met haar batikwerk baarde ze opzien in binnen- en buitenland. Ze reisde zelfstandig – iets wat voor vrouwen in die tijd nog erg ongebruikelijk was - door Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italië, Hongarije, Rusland, Denemarken, Zweden en Noorwegen en nam verschillende internationale prijzen in ontvangst voor haar vernieuwende batikkunst.
Omdat Agathe voor haar kunst en voor haar fragiele gezondheid veel in het buitenland verbleef, onderhield zij contact met haar dochter Aagje via een uitgebreide briefwisseling. In de loop der jaren groeide deze correspondentie aan tot enkele honderden brieven; samen meer dan duizend pagina’s.
Agathe
Agathe Gravesteijn was 22 jaar toen ze uit Scheveningen verhuisde naar Apeldoorn. Ze kreeg een baan als barmeisje in café Het Loo. Daar leerde zij de plaatselijke aannemer Chris Wegerif kennen en een jaar later trouwden ze. Uit hun huwelijk werden drie kinderen geboren; Jan Hendrik (roepnaam Han, 1891), Aagje (1894) en Chris jr. (1898).
Het echtpaar raakte bevriend met een groep progressieve kunstenaars, architecten en schrijvers. Geen van beiden had een kunstopleiding genoten, maar ze beschikten ontegenzeggelijk over artistiek talent. Chris Wegerif ontwikkelde zich tot een gerenommeerd architect en meubelontwerper. Agathe werd sierkunstenares.
In 1898, na de geboorte van haar jongste zoon, begon Agathe een batikatelier. In datzelfde jaar richtte Chris de kunsthandel Arts and Crafts op. Agathes batikkunst bleef niet onopgemerkt. In de loop der jaren bouwde ze in binnen- en buitenland een naam voor zichzelf op. Ze hield lezingen en had tentoonstellingen in onder andere Italië, Hongarije en Rusland.
De kinderen en het huishouden werden verzorgd door een hulp in de huishouding en een gouvernante. Op 27 september 1920 overlijdt Chris Wegerif plotseling .
Een jaar later verlaat Agathe Apeldoorn. Ze vestigt zich in eerste instantie in Oostenrijk. Tussen 1925 en 1928 woont Agathe in de buurt van Parijs. Een deel van die tijd logeert ze in Clamart bij kunstenaar Theo van Doesburg. In Meudon opent ze een textielatelier.
In 1928 verhuist Agathe vanuit Frankrijk naar Den Haag en Scheveningen. Ook dan reist ze nog regelmatig naar het buitenland, vaak naar pensions en kuuroorden in Italië en Oostenrijk.
In de oorlogsjaren moet ze Scheveningen verlaten en woont ze in een pension in Laren. Daar overlijdt ze op 16 december 1944 en wordt ze ook begraven. Na oorlog wordt ze in Apeldoorn herbegraven op de begraafplaats aan de Soerenseweg, naast haar 24 jaar eerder overleden man Chris.
De brieven
Toen Agathe in 1918 de eerste van de 465 brieven in dit archief postte, was ze 45 jaar oud. Haar dochter Aagje was op dat moment 24. De correspondentie zou doorgaan tot Agathe’s dood in 1944.
Agathe was veel op reis door Europa ter promotie van haar werk. Ook verbleef ze voor haar gezondheid regelmatig in kuuroorden in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. Uit de brieven komt naar voren dat Agathe niet de enige was die zo reislustig was. Ze bouwde al reizende een uitgebreide kennissenkring op die zich vertakte over een groot deel van Europa. Uit de brieven blijkt dat ook haar dochter Aagje veel reisde.
Het eerste wat Agathe in vrijwel al haar brieven doet, is informeren naar het welbevinden van Aagje en haar dierbaren. Ook doet ze verslag van haar eigen fysieke en psychische toestand. Agathe ging regelmatig gebukt onder gevoelens van depressiviteit. Ze vertelt Aagje uitgebreid over de dokters die ze bezoekt, de kuren die ze volgt en de medicatie die ze gebruikt.
Ook schrijft Agathe over de adressen waar ze verblijft en over de mensen die ze ontmoet. Verdere reisplannen worden ook gedeeld.
Ondanks de verre afstanden en langdurige afwezigheid toont Agathe zich betrokken bij het leven in Nederland. Regelmatig herinnert ze haar dochter eraan dat er iemand binnenkort jarig is en een kaartje of boeket moet krijgen.
Uit de brieven komt ook naar voren dat Agathe grote belangstelling heeft voor de spirituele kant van het leven. Ze houdt zich onder andere bezig met magnetisme, astrologie, tarotkaarten en horoscopen. Regelmatig vraagt ze Aagje om geboortedata van dierbaren, zodat Agathe hun horoscopen kan trekken. Ze volgt cursussen op dit gebied en zelfs een opleiding in Parijs. Moeder en dochter zijn beide aanhangers van de antroposofische ideeën van Rudolf Steiner. |
| | Verwerving | | Het archief werd in december 2013 aan CODA Archief overgedragen door mevrouw Aag Kramer, dochter van Aag Kramer-Moussault (1920-2003) en kleindochter van Aagje Moussault-Wegerif (1894-1959). Mevrouw Kramer is de vijfde generatie die dezelfde voornaam draagt als haar beroemde overgrootmoeder Agathe Wegerif-Gravesteijn. Met de overdracht van dit archief aan CODA Archief vervulde mevrouw Kramer een diep gekoesterde wens van haar moeder. |
|
|
| | Verwant materiaal |
| | Publicaties | J. Oosterhof, Agathe Wegerif-Gravestein (1867-1944). Sierkunstenares en schilderes (Tilburg 2001)
Cor de Wit, Chris en Agathe Wegerif. dragers van de nieuwe kunst in Apeldoorn (1994)
Marjan Groot en Hanneke oosterhof, Textielkunstenaressen: Art Nouveau, Art Deco 1900-1930 : Constance de Nerée tot Babberich, Agathe Wegerif, Bertha Bake, Christine van Zeegen, Ragnhild d'Ailly (Tilburg 2003) |
|
| | Verantwoording |
| | De brieven werden gefotografeerd door Aag Kramer. Ze werden inhoudelijk beschreven en samengevat door Tanja van Arendonk in 2015-2016 voor CODA Archief. Scans van het album werden eveneens gemaakt in CODA Archief. |
| | Datering van de beschrijving | | Apeldoorn 2016 |
|
