- Inleiding
Geschiedenis van het archief | Geschiedenis gereformeerde kerk Beekbergen.
De instituering van de Gereformeerde Kerk Beekbergen (toen geheten Christelijk Afgescheiden Gemeente) heeft plaats gevonden op 4 december 1835. In deze dienst ging ds. A. Brummelkamp voor, dezelfde die de gemeente te Apeldoorn heeft geïnstitueerd en die toen dominee was te Hattem. In deze kerkdienst is de kerkenraad gekozen, resp.: Waander van Beek en Roebert A. van den Brink als ouderlingen en Evert Testerink en Jacob Brink als diakenen. Ook werd er toen een kind gedoopt (inventarisnummer 1).
Voordat men tot instituering overging, was er al geruime tijd sprake van een gezelschap (gGroep personen, die samen kwamen en een preek lazen en het geestelijk beleven van het geloof met elkaar bespraken). Dit gezelschap kwam op twee plaatsen samen, namelijk te Lieren, in het huis van Evert Testerink aan de Veldbrugweg, en bij de wed. D. Alphers in het dorp Beekbergen aan de Kerkweg, hoek Dorpsstraat.
Van de instituering is in de notulen niets te vinden, waarschijnlijk omdat de kerk te Beekbergen erg klein was, en daarom samen (zgn. gecombineerd) met de kerkenraden van Apeldoorn en Twello, vergaderingen belegden (inventarisnummer 1).
In 1849 werd besloten tot de bouw van een kerk, waarna op zondag 21 april 1850 de eerste dienst werd gehouden, waarbij ds. G. Wissink uit Heerde voorging. Op 31 juli 1853 werd de eerste predikant aan de gemeente verbonden, nl. ds. M. Sipkes. Voor hem werd een pastorie gebouwd, die met de kerk verbonden werd, terwijl de kerk zelf ook een halve meter hoger werd gemaakt (voor meer gegevens over de predikanten, zie de lijst van predikanten).
De gemeente, vanaf 1869 zich noemende Christelijk Gereformeerde Gemeente, was in die tijd erg arm. Pas 22 jaar na de bouw van de kerk, in 1872, werd er een kachel in de kerk geplaatst, en de gemeente was in 1875 niet meer in staat het traktement van ds. van de Maas, van ƒ 300,- per jaar, te betalen, en daarom vroeg ze de classis om steun (inventarisnummer 3).
De gemeente was ook bij het onderwijs betrokken. Ds. Sipkes was een van de oprichters van “Van de vereniging tot bevordering van het Christelijk Nationaal Schoolonderwijs” en ds. Van de Maas heeft zelfs een kleine tijd als hoofdonderwijzer gefunctioneerd (Liefers, W., De Christelijk-nationale school te Beekbergen, 1866-1891, MO-scriptie geschiedenis, Apeldoorn, blz. 19 en verder).
In 1933 kreeg de gemeente, vanaf 13 november 1892 zich noemend Gereformeerde Kerk, een nieuw kerkgebouw aan de Lierderstraat te Lieren (inventarisnummer 24). Ongeveer halverwege de jaren dertig (ong. 1934-1935) werd begonnen met het houden van kerkdiensten te Hoenderloo, waarvoor in 1935 en hulpprediker, in de persoon van dhr. H. van Twillert, werd aangesteld (inventarisnummer 51, archief classis Apeldoorn, 1893-1960). In 1958 werd besloten tot de bouw van een kapel aldaar, die in september 1960 in gebruik werd genomen. Het totale bedrag van de aanneemsom was ong. ƒ 58.000,- inclusief de inrichting van het kerkgebouw (inventarisnummer 11).
Organisatie van de archiefvormende instelling
Een kerkelijke gemeente bestaat uit een aantal personen, leden, door het doen van Openbare belijdenis, en doopleden, die uit hun midden een kerkenraad kiezen, die bestaat uit (een)predikant(en) en ouderlingen, de zgn. smalle kerkenraad. In kleine gemeenten worden ook de diakenen tot de kerkenraad gerekend, wat genoemd wordt brede kerkenraad.
Taken van de smalle kerkenraad zijn o.a.: der regeling van de eredienst, de uitoefening van de kerkelijke tucht, het bepalen van de toelating tot het Heilig Avondmaal, en toezicht op de diverse kerkelijke verenigingen. Taken van de brede kerkenraad zijn o.a. het beroepen van een predikant, de regeling van de collecten en financiën, het stellen van dubbelgetallen voor de verkiezing van ambtsdragers enz.
De kerkenraad kan bepaalde taken delegeren naar commissies, b.v. naar de commissie van Beheer of de commissie voor Evangelisatie. Meestal is er een vertegenwoordiging van de kerkenraad aanwezig in de commissies. De commissie van Beheer heeft ongeveer dezelfde taak als de kerkvoogdij in de Nederlands Hervormde Kerk. Taken van de commissie van Beheer zijn o.a.: Het beheer van de kerkelijke goederen en de financiële administratie. De commissie van Beheer is ingesteld op 18 maart 1928 (inventarisnummers 6 en 21).
Geschiedenis van het archief
Er is acquisitie gepleegd. Uit het archief bleek dat er in 1983/1984 een commissie was geweest, die het archiefbeheer van de kerkenraad te Beekbergen had nagegaan. Er is een brief uitgegaan naar de kerkenraad of nog meer archiefbescheiden zich ergens bevonden. Het antwoord was dat een rapport over de toestand van het archief niet te vinden was, en dat de kerkenraadsleden die bij de vergadering met de commissie aanwezig waren, overleden waren. Ook in de kerkenraadnotulen van 3 mei 1984 is niets relevants te vinden, betreffende bovengenoemd rapport. |
| Verwerving | Op 25 februari 1985 werd het archief van de Gereformeerde kerk van Beekbergen in bewaring gegeven aan de gemeentelijke archiefbewaarplaats |
|
|
| Inhoud en Structuur |
| Bereik en inhoud | Er is gebleken dat er notulenboeken ontbreken, juist uit de periode waarin zich belangrijke wijzigingen voordeden in het gereformeerd kerkelijk leven, zoals 1869 en 1892.
Ook zijn er geen archieven van verenigingen gedeponeerd, terwijl er toch een bloeiend kerkelijk verenigingsleven is geweest, wat blijkt uit het grote aantal verenigingen als: een zangvereniging “Hosanna”, een meisjesvereniging, een jongeliedenvereniging “Eben-Haezer”, een jongelingsvereniging “Gideon” en een naaivereniging (Wolters, G.B. Beekbergen in oude ansichten, deel 2, foto’s 42 en 43, 46 en 47).
Lijst van predikanten die de gereformeerde kerk te Beekbergen hebben gediend
A. Christelijk afgescheiden gemeente vanaf 4 december 1835 1 Brunemeijer, G. (in combinatie met Twello) 1849-1850 2 Sipkes, M. 1853-1867 3 Cramer, H. 1868-1869 B. Christelijk gereformeerde gemeente vanaf 1869
4 Maas, J.P. van de 1869-1876 5 Israel, P.J. (als oefenaar) 1876-1878 5 Israel, P.J. (als predikant) 1878-1881 C. Gereformeerde kerk vanaf 1892
6 Teves, J. 1897-1902 7 Jaspers, J.L. 1915-1918 8 Setten, G. van 1918-1927 9 Estie, J. 1928-1937 10 Twillert, H. van (kandidaat hulpdienaar) 1936-1937 11 Exel, N.J.A. van 1937-1944 12 Kedde, J.J. (kandidaat hulpdienaar Hoenderloo) 1939-1941 13 Westra, P. (kandidaat hulpdienaar) 1939-1940 14 Dorst, L. (kandidaat hulpdienaar in combinatie met Ede) 1941 15 Koopmans, J. (kandidaat hulpdienaar in combinatie met Ede) 1941-1943 16 Seegers, J.C. 1944-1947 17 Heule, H. 1948-1951 18 Oldemans, H.J. 1951-1954 19 Oussoren, J. 1955-1962 20 Oosterhoudt, P. van 1962-1967 21 Zwarts, H.J. 1967-1971 22 Zwaal, A.A. 1972-1981 23 Peddemors, G.W.H. 1981-heden 24 Veenhuizen, G.O.N. (geestelijk verzorging St.Hoogeland en Hullenoord) 1982-heden |
|
| Voorwaarden |
| Voorwaarden voor raadpleging | Deels niet openbaar |
|
| Verantwoording |
| Wat betreft de jaartallen 1854 en 1960: het oudst aanwezige notulenboek is van 1854, voor die tijd is samen met Apeldoorn en Twello vergaderd (inventarisnummer 1 Archieven Gereformeerde kerk Apeldoorn 1835-1960). De nieuwe kerkorde is met ingang van 1 januari 1959 van kracht geworden, en in de loop van 1960 in Beekbergen daadwerkelijk ingevoerd.
Er was een begin gemaakt met het inventariseren van het archief: enkele beschrijvingen waren gemaakt. Deze zijn gecontroleerd en zo nodig aangepast. Er is geen onderverdeling in rubrieken gemaakt, omdat het archief erg klein is. Om dezelfde reden is er ook geen naam- en trefwoordenindex gemaakt.
De commissie van Beheer heeft de kasboeken overgenomen van de kerkenraad op 19 maart 1928. rond die datum is zij ook ingesteld. Vandaar dat besloten is om het eerste gedeelte van de financiële administratie (zonder de administratie van de diaconie) te laten vallen onder de kerkenraad, en ze vanaf 1928 onder te brengen bij de commissie van Beheer. Zoals in de inventaris te zien is, is een groot aantal hulpkasboeken door de archiefvormers in een register bijeengebracht. |
|
|