- Inleiding
Geschiedenis van het archief | De Remonstrantse Broederschap is een klein vrijzinnig kerkgenootschap, dat sinds 1619 een eigen rol speelt in de Nederlandse kerkgeschiedenis. De Remonstranten hebben een bewogen geschiedenis. Het kerkgenootschap is ontstaan in een periode van kerkelijke en politieke twisten, die tot in de huidige tijd doorwerken. De reformatie kwam tot stand. Binnen de reformatie waren verschillende stromingen. De Remonstranten stonden een christendom voor waarbij ieder individu Gods genade kon verwerven. Een tegenhanger vormden de mensen die de orthodoxe leer van Calvijn aanhingen: God heeft voor de geboorte van de mens al beschikt of hij de genade zal verwerven of niet; de leer van de predestinatie: die twee partijen zijn de rekkelijken en de preciezen: Arminius tegen Gomarus. Dit wordt een politiek strijd aangezien de Staten Generaal van de republiek een hechte strak geleide kerkorganisatie wilden. Landsadvocaat van Oldenbarnevelt stond tegenover prins Maurits, beiden waren het politiek niet met elkaar eens. Daarom liet prins Maurits landsadvocaat Van Oldenbarnevelt onthoofden, een politieke moord. Omdat Van Oldenbarnevelt Remonstrant was, switchte Maurits naar de Contraremonstranten. Maurits’ politiek was gericht op Engeland en van Oldenbarnevelts’ politiek op Frankrijk. Na de terechtstelling wordt door de Staten Generaal de synode van Dordrecht uitgeroepen, waarbij zowel Remonstranten als Contraremonstranten hun pleidooi houden. De Remonstranten trekken aan het kortste eind. Hun leer wordt veroordeeld en ze moeten ondergronds. Dat had tot gevolg dat de Remonstranten na 1619 weinig aanhangers hadden. Er komt een vergadering in Antwerpen, de antisynode. Onder leiding van Episcopius en Wtenbogaert wordt de Remonstrantse Broederschap opgericht in Antwerpen. In de republiek gaat de broederschap ondergronds. Na de dood van Maurits ging het beter. Frederik Hendrik droeg de Remonstranten een warm hart toe. De eerste algemene vergadering op vaderlandse bodem vond plaats in april 1630 in Rotterdam. Ook in dat jaar de eerste grote schuilkerk in Amsterdam in de “Rode Hoed”. In het jaar 1633 komt er een seminarium in Amsterdam onder leiding van Episcopius. Na de dood van Arminius heeft de theologie een andere wending genomen, meer in de richting van Rationalisme en verlichting. Organisatie en bestuur De broederschap wordt gevormd door leden en vrienden die zelf de keuze maken voor deze geloofsgemeenschap. Leden zijn zij die de beginselverklaring ondertekenen. Als vriend worden verwelkomd zij die blijk hebben gegeven van actieve belangstelling voor de broederschap. Naast leden en vrienden kent de broederschap een ruime kring van belangstellenden die betrokken zijn bij het kerkelijke leven, maar die vooralsnog geen lid of vriend willen worden. Over het algemeen zijn leden, vrienden en belangstellenden ingeschreven bij een gemeente. Sinds 1999 bestaat ook de mogelijkheid om als lid of vriend van de landelijke Remonstrantse Broederschap te worden geregistreerd. De omvang van Remonstrantse gemeenten is gering. De grootste gemeenten hebben een kleine duizend leden, vrienden en belangstellenden, de kleinste hebben soms niet meer dan 30 leden. De gemeenten zijn ingedeeld op grond van het territoriale principe. De ressorten van de 46 gemeenten beslaan heel Nederland. Ongeveer de helft van de Remonstrantse gemeenten werkt meer of minder intensief samen met een gemeente van een andere verwante geloofsgemeenschap, bijvoorbeeld een doopsgezinde of een Vrijzinnig Hervormde gemeente. Het hoogste bestuurlijke orgaan van de gemeente is de gemeentevergadering. Hieruit wordt de kerkenraad gekozen: de dagelijkse leiding en uitvoerder van de besluiten van de ledenvergaderingen. Zij is verantwoording schuldig aan de gemeentevergadering. Predikanten en pastorale werkers zijn lid van de kerkenraad, maar zijn in principe geen voorzitter. Gemeenten en Convent van predikanten zenden eens per jaar hun afgevaardigden naar de Algemene Vergadering van Bestuur, het hoogste bestuurlijke orgaan in Nederland. De Commissie tot de Zaken voert de besluiten van de algemene vergadering uit. In het laatste kwart van de 20e eeuw kwam er een poging tot stand om in Nederland tot één Protestante kerk in Nederland te komen (P.K.N.), het zogenaamde “Samen op Weg” proces. Aanvankelijk deden de Remonstranten hieraan mee, mede omdat de theologische verschillen met de Hervormde Kerk verzoend waren in een Hervormd-Remonstrants gesprek. In 1993 bleek echter dat ook de Dordtse leerregels van 1619 in de kerkorde van de nieuwe kerk als belijdenisgeschrift erkend bleven. De Algemene Vergadering van Bestuur van de Remonstrantse Broederschap besloot zich hierop terug te trekken. De Remonstrantse Broederschap bepleit namelijk een vrij en verdraagzaam Christendom. Iedereen is vrij het eigen geloof op zijn eigen manier te beleven. Remonstrantse Werkgroep Apeldoorn en omgeving De Remonstrantse werkgroep Apeldoorn en omgeving is in het voorjaar van 1960 tot stand gekomen onder leiding van het werkgroep- bestuur. Voordien waren hier de zogenaamde “Remonstranten in de verstrooiing” in Apeldoorn en de Veluwe. De werkgroep ressorteerde onder de landelijke Commissie van de Remonstranten in de verstrooiing, de zogenaamde Verstrooiden commissie. Leidster was mevrouw Laman-Klein Starink, predikante te Doesburg. De contactavonden en de diensten vinden plaats in de Regentessekerk. Deze kerk is van de N.P.B. (Nederlandse Protestantenbond). De leden van de werkgroep worden aangeraden ook lid te worden van de N.P.B. voor de financiële ondersteuning. Ook is er samenwerking met de Vrijzinnig Hervormde- en Doopsgezinde gemeente. Remonstrantse kring Apeldoorn en omgeving Op 20 april 1963 wordt de Remonstrantse werkgroep omgezet naar de Remonstrantse kring Apeldoorn en omgeving, omvattende de burgerlijke gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde. Remonstrantse gemeente Apeldoorn en omgeving Op 12 juni 1976 wordt de Remonstrantse kring Apeldoorn en omgeving omgezet naar de Remonstrantse gemeente Apeldoorn en omgeving, hoewel niet aan alle voorwaarden voor een zelfstandige gemeente voldaan kan worden: men bezit geen eigen kerkgebouw en men kan geen eigen predikant onderhouden. De algemene vergadering van de Remonstrantse Broederschap gaat akkoord. Mevrouw E.W.H. Laman-Trip wordt de eerste predikante van de gemeente. Het hoogste gezag heeft de ledenvergadering, welke tenminste eenmaal per jaar de jaarvergadering moet houden. De ledenvergadering kiest de kerkenraad voor de dagelijkse leiding en uitvoering van de besluiten van de ledenvergadering en benoemt tevens een kascommissie. In de kerkenraad zit ook de predikant. |
|
|
| Voorwaarden |
| Voorwaarden voor raadpleging | Deels niet openbaar |
|
| Verwant materiaal |
| Verwante beschrijvingseenheden | Verwant archief: Remonstrantse Broederschap 1619 – 1982. Aanwezig in het Utrechts Archief. |
|
| Verantwoording |
| Bronnen: 1. Cossee, E.H.; De Remonstranten, 2000 2. Bijdragen en mededelingen Gelre, 1946 |
|
|